5 Mart 2011 Cumartesi

Çobanaldatan / Nightjar / Caprimulgus europaeus

Çobanaldatan / Nightjar / Caprimulgus europaeus FOTO : KUTLU KEMAL KORTAN
    Çobanaldatan / Nightjar / Caprimulgus europaeus

Tanımı
Çobanaldatan uzun gövdeli, uzun ve ince kanatlı, uzun kuyruklu, kısa boyunlu, koca kafalı bir kuştur.
Gagası yandan ufacık görünür, ama önden bakınca faraş gibi geniş olduğu anlaşılır.
Gözleri büyük, bacakları kısa, ayakları küçük ve zayıftır.
Habitatı
Esas olarak ağaçlıklı açık arazilerin, kırların kuşudur, fakat kuru ormanlarda, çalılıklarda,bozkırda da görülür.
Çok sık ve nemli ormanlarda, bataklıklarda, yüksek dağlarda bulunmaz.
Gündüz yatarken rahatsız edilmekten hoşlanmadığı için insan yerleşimlerinden de uzak durur. Göçmen kuştur.
Yayılışı
Çobanaldatana yazın Türkiye’nin her bölgesindeki uygun yaşam ortamlarında rastlamak mümkündür.
Beslenme
Çobanaldatan bir böcek avcısıdır.
Böcekleri havada yakalar.
Havada manevra kabiliyeti çok yüksektir.
Kanatlarını belli bir şekilde çırparak helikopter gibi havada asılı kalabilir.
Tüyleri baykuşlarınki gibi yumuşak olduğu için hiç ses çıkarmadan uçar.
Çobanaldatanın gagası çok geniş olduğu gibi çene kemikleri de özel bir yapıdadır.
Çene kemikleri birbirine eklemlerle bağlı 8 parçadan oluşur.
Bu sayede çobanaldatan gagasını neredeyse 180 derece açabilir.
Kuş fırın ağzı gibi açılan bu muazzam gagayı kepçe gibi kullanarak havada böcekleri rahatça yakalar.
En çok pervaneler ve kınkanatlılarla beslenir.
Biyolojisi
Tüyleri baykuşlarınki gibi yumuşak olduğu için hiç ses çıkarmadan uçar.
Çobanaldatanın gagası çok geniş olduğu gibi çene kemikleri de özel bir yapıdadır.
Çene kemikleri birbirine eklemlerle bağlı 8 parçadan oluşur. Bu sayede çobanaldatan gagasını neredeyse 180 derece açabilir.
Kuş fırın ağzı gibi açılan bu muazzam gagayı kepçe gibi kullanarak havada böcekleri rahatça yakalar. En çok pervaneler ve kınkanatlılarla beslenir.
Göçü
Kışı Afrika’da geçirir. Göç sırasında olmadık yerlerde görülebilir. Çobanaldatanın bir yörede olup olmadığını anlamanın en iyi yolu Nisan ayını bekleyip geceleri çevreyi dinlemektir. Baharda çobanaldatanlar Afrika’dan dönünce erkek kuşlar kendilerine birer üreme bölgesi tutar, dişileri
çağırmak ve diğer erkek kuşları püskürtmek için geceleri ötmeye başlarlar.

Popülasyon bilgisi bulunamadı
Davranışları
Gözleri büyük, bacakları kısa, ayakları küçük ve zayıftır.
Bu yüzden sendeleyerek yürür, dolayısıyla kısa mesafelerde bile uçmayı tercih eder.
Dallara da dalı kavrayarak tüneyemez, dalın üzerine yatar.
Büyük gözlerinden anlaşılacağı üzere baykuşlar gibi gece kuşudur.
Gündüzleri yerde, tercihen kuru yaprakların üzerinde ya da yatay bir dalda gözlerini yumup başını içeri çekmiş durumda yatarak geçirir.
Gri ve kızıl kahverengi ağırlıklı tüyleri desenlerinin inceliği ve kamuflaj özelliği bakımından eşsizdir.
Orta uzaklıktan alaca kahverengi gözükür, biraz yaklaşınca sırtında, kanadının üst kısmında beyaz çizgiler ve gözlerinin altında beyaz lekeler olduğu görülür.
Kuş uçarken kanatlarındaki ve kuyruğunun iki yanındaki beyaz lekeler çok belirgindir.
Bu beyaz bölgeler dişi çobanaldatanda taba rengidir, dolayısıyla dikkat çekmez. Çobanaldatanın kamuflaj yetisi olağanüstüdür.
Gündüz uygun bir ortamda gözlerini kapatıp yattığı zaman üstüne basacak kadar yaklaşsanız bile kuşu fark etmek neredeyse imkansızdır.
Bu durumda tehlike iyice yaklaşana kadar istifini bozmayan çobanaldatan son anda önünüzden parlayarak sizi şaşırtır.
Çobanaldatan adı da kuşun kırda karşısına çıkan çobanları bu şekilde “aldatmasından” kaynaklanmış olmalıdır.
Parladıktan sonra fazla uzağa gitmez, yakınlarda bir yerde eski ozisyonunu alarak yatmaya devam eder.
 
 Ses-Ötüşü
Bildiğimiz kuş ötüşlerine hiç benzemeyen, devamlı çevrilen bir çıkrık sesini andıran “trrrrrr….” Şeklinde biteviye bir ötüştür.
Bazen bir ton pesleşir, sonra tekrar tize çıkar, fakat tırıltı kesintisiz devam eder.
Bilmeyen bunu bir çeşit cırcırböceğinin ötüşü zanneder.

Kaynaklar
Selim Somçağ, Türkiye’nin Kuşları, YKY, 2005

www.birdguides.com

www.trakus.org  'den  alıntıdır.......

Gelincik / Mustela nivalis / Least Weasel

Gelincik / Mustela nivalis / Least Weasel
FOTO: Nkkortan

AĞAÇKAKANLAR

Eskişehir ilimizde görmüş  olduğumuz türler  :
-Ortanca Ağaçkakan
-Yeşil Ağaçkakan
-Küçük Ağaçkakan
-Alaca Ağaçkakan
-Orman Ağaçkakanı
 Alaca ağaçkakan / Dendrocopos syriacus / Syrian woodpecker
        ALACA AĞAÇKAKAN / Syrian woodpecker / Dendrocopos syriacus
  Tanımı
Ağaçkakangiller (Picidae) familyasına ait 22-23 cm boyunda parklar ve karışık ormanlarda yaşayan ağaçların gövdelerine tırmanmaya uyum sağlamış bir ağaçkakan türü. Erkeğin üst kısımları parlak siyah olup ensesinde kırmızı bir leke bulunur. Yüzü ve boynu beyazdır. 3 dış kuyruk tüyü üzerinde birkaç beyaz leke bulunur.
Dişinin ensesinde kırmızı leke bulunmaz.
 Alaca agackakan,orman agackakanina cok benzer.Ancak gövdesinin alt tarafi,basi ve boyun yanlari daha beyazdir ve ayrica boynu ve yüzü arasinda siyah dikey bant olmadigi icin daha acik renkli görünür.Genc orman agackakanlarindakine benzer olarak kic kismindaki tüyler pembemsidir ve bögürleri ince koyu cizgilidir.Kuyruklarinin yan taraflarindaki siyah tüyler beyaz beneklidir.Genellikle,boyunlarinin yan taraflarindaki siyah belirleyici bantin olmadigi veya belli belirsiz oldugu genc orman agackakanlarina rastlanir ki bu tanimi zorlastirabilir.Bir tanim zorlugunu da picler (orman agackakani-alaca agackakan ebeveyn)olustuabilir.Bu hybrid türleri tanimlamak icin tüy detaylari ve seslerinin de incelenmesi gerekir.

 Ceviri:Emine Nurhan Tekin
Kaynak:Enziklopädie der Brutvögel Europas
 Habitatı
Ağaç ve fundalıklardan oluşan ormanlarda ve parklarda görülür. Yuva ve yiyecek bulmak için yaşlı ağaç gövdelerini tercih eder
 Beslenme
Ana besin kaynağı, ağaçların gövdelerinde bulunan ağaç kutları ve böceklerdir. Böcek bulamadığında tohumları ve böğürtlen gibi meyvaları yer.
Serhat bey sayesinde ağaç gövdelerindeki kurtları yakalamak için dilini de kullandığını öğrenmiş olduk, aşağıdaki linkteki fotoğrafta görebilirsiniz:
www.trakus.org/kods_bird/uye/?fsx=2fsdl47@d&idx=1285
 Kuşlar hakkındaki bilgiler www.tarkus.org  'den alıntıdır...
Kaynaklar
en.wikipedia.org/wiki/Syrian_Woodpecker
woodpeckersofeurope.info/?q=syrian_woodpecker
 


Küçük ağaçkakan / Dendrocopos minor / Lesser spotted woodpecker
   KÜÇÜK AĞAÇKAKAN / Lesser spotted woodpecker / Dendrocopos minor
Tanımı
Ülkemizdeki en küçük ağaçkakandır. Serçe boyutlarındadır. Bu hali ile tanınması kolay bir kuytur. Kanatlarında alaca ağaçkakanlar gibi beyaz leke olmaz. Enine beyaz çizgilenme gösterir. Erkeklerin tepesi alınıda uzanır şekilde kırmızı renklidir. Dişilerde bu bölge beyaz renktedir. Alttürleşmeleri vardır. İskandinavyadan urallara kadar olan bölgede minör alttürü vardır. En büyük alttürdür. Hortorum Avrupa genelinde yaygın alttürdür. Buturlini İberya akdeniz kuşağı ve
balkanlara kadar olan bölgede vardır. Yunanistan ve ülkemizde danfordi alttürü vardır. Bu alttür en kısa kuyruk ve kanatlıdır. Daha koyu renklidir. Kulakarkası çizgi ense ile birleşebilir.
Sitemizdeki 2.fotoğrafında bu özellik güzel bir şekilde görülmektedir. Britanyada ise comminutus alttürü vardır.
  Habitatı
Yaprak döken ormanlar, akarsu vadileri meyvelik ve bağlar yaşam ve üreme alanlarıdır.


Küçük Ağaçkakan / Lesser spotted woodpecker / Dendrocopos minor

Beslenme
Ağaçlardaki böcekleri, larvaları, örümcekleri yer. Kışın bitkisel gıdada alır özellikle tohumlar ve yabani meyveler.
Davranışları
Yerden genellikle 10-13 metre yukarıda giriş deliği 2,5-5 cm arçaplı delikleri olan yuvaları olur. Her iki cinste yuva oyma işine katılır. Kuluçkayada her iki cins katılır.

 Kuşlar hakkındaki bilgiler www.tarkus.org  'den alıntıdır...


Orman ağaçkakanı / Dendrocopos major / Great-spotted woodpecker
ORMAN AĞAÇKAKANI / Great-spotted woodpecker / Dendrocopos major
 Tanımı
Piciformes takımının Picidae (Ağaçkakanlar) familyasının Dendrocopos cinsine bağlıdır. Bilimsel adı Dendrocopos major 'dur.
Alacalı ağaçkakanlar arasında ençok görülen türdür.
Eski kaynaklarda Orman Alaca Ağaçkakanı olarak da geçmektedir.
Uçuşta düz bir doğrultuda dalgalar çizer.
Tanımlanmasında doygun kırmızı kıç kısmından belli bir sınırla ayrılan beyaz karnı ve
iki büyük oval omuz çizgisi ayırt edicidir.
Erkelerde tepe kısmının arkasında kırmızı bir bölge bulunur, dişilerde bu yoktur.
  Habitatı
İbreli ormanlar başta olmak üzere her türlü ormanlık alanlar, park ve bahçeler, kavaklıklar gibi tüm ağaçlık alanlarda görülebilir.
Mecbur kaldığında yapay kuş yuvaları ve tüneklere gelebilir.
 Beslenme
Böcekler, kozalaklı ağaçların tohumları, bazen kuş yumurtaları ve
yumurtadan yeni çıkmış yavru kuşlarla beslenir.
Sonbahar zamanlarında kuzey ülkelerindeki taygalarda yaşayan türler güney ve
güneybatıda bulunan ülkelere doğru göçe benzer bir istila davranışında bulunurlar.

 Biyolojisi
Üreme Dönemi: Mart-Mayıs
Tüylenme: 20-24 gün
Kuluçka Süresi: 14-16 gün
Davranışları
Tepe taklak bir biçimde dallara veya çıkıntılı alanlara asılabilir.
İlkbahar aylarında kısa süreli ve seri biçimde taklamalar yapar ,taklamalarını ani bir biçimde keser.



Ortanca ağaçkakan / Dendrocopos medius / Middle spotted woodpecker
ORTANCA AĞAÇKAKAN / Middle spotted woodpecker / Dendrocopos medius
 Tanımı
Ortanca ağaçkakanın tüyleri büyükağaçkakanınkine benzer.
Sırt kısmı ve kanatları çoğunlukla siyah olup kol örtü tüyleri beyazdır ve uçma tüylerinde enine şeritler bulunur.
Aralarındaki fark kırmızı tepe, olmayan siyah bıyık çizgisi, daha kısa gaga, kuyruk altı pembeliği ve gövdenin yan tarafındaki koyu renkte belirgin çizgilerdir.
Tepesi kırmızı ve kuyruk altı soluk kırmızı olan yavru büyük ağaçkakanla karıştırılması daha olasıdır.
Diğer ağaçkakanlara nazaran daha çocuksu görünümlü bir suratı vardır.
Göğüs ve karın kirli beyaz, kuyruk orta ve yan tüyleri siyah kenarı beyaz bantlıdır.
Alın kirli sarı, tepe enseye kadar kırmızıdır.
Yanak ve gerdan beyaz olup boyundan kursağa inen siyah bağımsız bir bölge bulunur.
Dişi ve erkek aynı görünüşte olsalar da dişinin tepe kırmızısı daha küçük ve daha soluktur.
Ülkemizde yaşayan alttur ssp.
Anatoliae Avrupa’da yaşayan akrabalarına nazaran biraz daha küçük, göğüs ve kenarları daha yoğun çizgili olmakla beraber arazide bu farkları görebilmek imkansızdır.
Kural olarak Avrupa’da yaşayanlar Balkanlar ve Akdeniz bölgedekilerine nazaran daha iri olup renkleri daha solukdur.
Habitatı
Yapraklı ve karışık ormanlarda ürer ve yaşarlar.
Yüksek bölgelerdeki yaşlı meşe ormanlarını tercih ederler.
Beslenme
Genellikler böcekler ve onların larvalarıyla beslenir.
Kış ve sonbaharda tohum ve palamut gibi bitkisel besinleri tüketirler.
Yavruların,böceklerin yanında, karıncalarla da beslendikleri gözlemlenmiştir.
  Biyolojisi
Yerden 30-40cm yüksekliğindeki yuvalarını çürümüş ağaç deliklerini 10cm derinliğinde genişleterek yaparlar.
Giriş deliğinin çapı 4-5 cm kadardır.
Kuluçkaya eşler sıra ile yatarlar ve yavruların yuvayı terk etme süresi 4 hafta kadardır.
Davranışları
Ağaçların yüksek kesimlerinde ve devamlı yer değiştirerek beslendiğinden gözlemlenmesi çok güçtür.


YEŞİL AĞAÇKAKAN / Green woodpecker / Picus viridis
Tanımı
Sırtı yeşil tepesi kırmızıdır. Uçuşta sarı-yeşil kuyruk sokumu belirir. Erkeğin bıyık çizgisi kırmızı ve siyah dişininki siyah gencininki kırmızıdır.Genci daha açık renklidir, gencinin alt tarafı enine koyu çizgilidir. Taç, bütün kuş tüylerinde tamamen kırmızıdır.
Alçaktan hızlı ve dalgalı uçuşu göz alıcıdır ve uçuş sırasında sarı kuyruk sokumu belirir.
Arka tüyleri bazen portakal rengi yeşilimsi veya altın sarısı olabilir üst kısmın diğer bölgeleri ensenin yan kısımlarından başlayarak gri yeşildir yüz maskesi siyah olup gaganınbazalinden başlayarak kuyruk altı örtü tüylerine kadar gider.
Habitatı
İbreli karışık ormanlar, baltalıklar ve seyrek ormanlar, yaşlı ormanlık bölgeler, parklar ve kışın fundalıklardaki 170m kadar yüksek olan bölgelerde yaşar ve beslenir.
Beslenme
Diğer ağaçkakanlar gibi ağaç kabuklarının altındaki böceklerle beslenirler bunun dışında orman karıncası (formica rufa) nı severek yerler olgun meyveler; kiraz, üzüm, armut, ve elma yemeyi de severler.
Avrupa agackakanları içinde,karınca ile beslenme konusunda boyuncevirenler sayilmazsa,en uzmanlaşmış tür yeşil ağaçkakanlardır.Önce gagası ile karınca yuvasına bir delik acar ve bu konuda en büyük yardimcisi 10cm uzunlugundaki,ucu kancali yapışkanlı dili ile tünellerdeki karıncaları ve pupalarını toplar.Kışın da,kar kaplı zemin üzerinden karınca yuvalarına ulaşabilmek için huni şeklinde delikler acar,hatta bazen kar içinde 80cmlik yollar bile kazabilir.Kış aylarında gri agackakanlar gibi kayalıklarda,duvarlarda ve elektrik direklerinde saklanmış böcek ve örümcek aradığı görülebilir.Beslenmek icin,gri agackakanlardan farklı olarak agaçlık bölgeleri veya gizlenme alanlarini terk edebilir.
Çeviri: Emine Nurhan Tekin

Kaynak:Enziklopädie der Brutvögel Europas
Kuşlar hakkındaki bilgiler www.tarkus.org  'den alıntıdır...
 Biyolojisi
Nisan sonuna doğru yeşil ağaçkakan yüksek bir ağacın gövdesine bir delik açar bu delik açma da erkek ve dişi görev alır 15 gün içinde 50cm derinliğinde giriş tamamlanır.Dişi yuvaya 5-8 yumurta bırakır Kuşlar bir yılda erişkin olgunluğa ulaşır, yumurta boyu 28-35,8x21,5-23mm kuluçka süresi 14-15 gün yavru süresi 23-26 gündür yaşam süresi ortalama 5 yıldır.Diğer ağaçkakanlar gibi ağaç kabuklarının altındaki böceklerle beslenirler bunun dışında orman karıncası (formica fufa) nı severek yerler olgun meyveler; kiraz, üzüm, armut, ve elma yemeyi de severler.
Ses-Ötüşü
Ötüşü kahkaha ve çığlığı andırır ve sonuna doğru incelir; berrak bir 'kyü-kyü...'.